58
Εκδόσεις ΜΠΑΧΑΡΑΚΗ – Βιολογία Θετικών Σπουδών
Η
2
Ν − Μεθειονίνη − φαινυλαλανίνη − βαλίνη − COOH
είναι:
5΄ …AΤG – TTT – GTT – κωδικόνιο λήξης… 3΄.
Αμέσως μετά θα πρέπει να ακολουθεί κωδικόνιο λήξης.
Με βάση τα παραπάνω κωδική είναι η πάνω αλυσίδα με κατεύθυνση 5΄ → 3΄ από
αριστερά προς τα δεξιά και μη κωδική η απέναντί της (κάτω αλυσίδα).
Σε κάθε διπλή έλικα οι δύο αλυσίδες είναι αντιπαράλληλες, άρα απέναντι από το
5’ άκρο της κωδικής θα βρίσκεται το 3’ άκρο της μη-κωδικής αλυσίδας και
αντίστροφα.
Η RNA πολυμεράση προσδένεται στον υποκινητή με τη βοήθεια μεταγραφικών
παραγόντων και προσθέτει συμπληρωματικά ριβονουκλεοτίδια έναντι των
δεοξυριβονουκλεοτιδίων της μη κωδικής αλυσίδας ενώνοντάς τα με 3’ – 5’
φωσφοδιεστερικό δεσμό. Απέναντι από Α προσθέτει U, απέναντι από Τ προσθέτει
Α και απέναντι από G προσθέτει C και αντίστροφα.
Το mRNA συντίθεται με κατεύθυνση 5΄ → 3΄ με μεταγραφή της μη κωδικής
αλυσίδας με βάση τον κανόνα της συμπληρωματικότητας και της
αντιπαραλληλίας.
Στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς, το mRNA που παράγεται κατά τη μεταγραφή
του γονιδίου συνήθως δεν είναι έτοιμο να μεταφραστεί αλλά υφίσταται μια
πολύπλοκη διαδικασία ωρίμανσης. Η διαδικασία αυτή αποτέλεσε ένα από τα πιο
ενδιαφέροντα ευρήματα της Μοριακής Βιολογίας, γιατί οδήγησε στο
συμπέρασμα ότι τα περισσότερα γονίδια των ευκαρυωτικών οργανισμών (και των
ιών που τους προσβάλλουν) είναι ασυνεχή ή διακεκομμένα. Δηλαδή, η
αλληλουχία που μεταφράζεται σε αμινοξέα διακόπτεται από ενδιάμεσες
αλληλουχίες οι οποίες δε μεταφράζονται σε αμινοξέα. Οι αλληλουχίες που
μεταφράζονται σε αμινοξέα ονομάζονται εξώνια και οι ενδιάμεσες αλληλουχίες
ονομάζονται εσώνια. Όταν το γονίδιο που περιέχει εσώνια μεταγράφεται,
δημιουργείται το πρόδρομο mRNA που περιέχει και εξώνια και εσώνια. Έτσι, η
αλληλουχία του πρόδρομου mRNA είναι η ακόλουθη:
πρόδρομο mRNA:
5’ GAAUUC
AUGUUU
CCCCAG
GUUUAA
GAAUUC 3’
Το πρόδρομο mRNA μετατρέπεται σε ώριμο mRNA με τη διαδικασία της
ωρίμανσης,
κατά
την
οποία
τα
εσώνια
κόβονται
από
μικρά
ριβονουκλεοπρωτεϊνικά
«σωματίδια»
και
απομακρύνονται.
Τα
ριβονουκλεοπρωτεϊνικά σωματίδια αποτελούνται από snRNA και πρωτεΐνες και
λειτουργούν ως ένζυμα: κόβουν τα εσώνια και συρράπτουν τα εξώνια μεταξύ
τους. Έτσι σχηματίζεται το «ώριμο» mRNA. Αυτό παρ’ ότι αποτελείται
αποκλειστικά από εξώνια, έχει δύο περιοχές που δε μεταφράζονται σε αμινοξέα.
εσώνιο