Βιολογία Θετικών Σπουδών Γ' Λυκείου

269

Βιολογία Θετικών Σπουδών – Εκδόσεις ΜΠΑΧΑΡΑΚΗ

από τα οποία αποτελείται η πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα, το πρώτο της

νουκλεοτίδιο έχει πάντα μία ελεύθερη φωσφορική ομάδα συνδεδεμένη στον

5' άνθρακα της πεντόζης του και το τελευταίο νουκλεοτίδιο της έχει ελεύθερο

το υδροξύλιο του 3' άνθρακα της πεντόζης του. Για το λόγο αυτό αναφέρεται

ότι ο προσανατολισμός της πολυνουκλεοτιδικής αλυσίδας είναι 5'→3'. Επίσης

οι δύο αλυσίδες είναι αντιπαράλληλες, δηλαδή το 3' άκρο της μίας είναι

απέναντι από το 5' άκρο της άλλης.

Με βάση τα παραπάνω τα άκρα σημειώνονται ως εξής:

Δ2.

Η μεταγραφή καταλύεται από ένα ένζυμο, την RNA πολυμεράση (στους

ευκαρυωτικούς οργανισμούς υπάρχουν τρία είδη RNA πολυμερασών). Η RNA

πολυμεράση προσδένεται σε ειδικές περιοχές του DNA, που ονομάζονται

υποκινητές, με τη βοήθεια πρωτεϊνών που ονομάζονται μεταγραφικοί

παράγοντες. Οι υποκινητές και οι μεταγραφικοί παράγοντες αποτελούν τα

ρυθμιστικά στοιχεία της μεταγραφής του DNA και επιτρέπουν στην RNA

πολυμεράση να αρχίσει σωστά τη μεταγραφή. Οι υποκινητές βρίσκονται

πάντοτε πριν από την αρχή κάθε γονιδίου. Συνεπώς η θέση του υποκινητή

υποδηλώνει την κατεύθυνση με την οποία θα γίνει η μεταγραφή. Η μεταγραφή

έχει προσανατολισμό 5'→3' όπως και η αντιγραφή. Συνεπώς στη συγκεκριμένη

άσκηση η μεταγραφή θα γίνει με προσανατολισμό 5'→3' από δεξιά προς τα

αριστερά.

Το μόριο RNA που συντίθεται είναι συμπληρωματικό προς τη μία αλυσίδα της

διπλής έλικας του DNA του γονιδίου. Η αλυσίδα αυτή είναι η μεταγραφόμενη

και ονομάζεται μη κωδική. Η συμπληρωματική αλυσίδα του DNA του γονιδίου

ονομάζεται κωδική. Επομένως κωδική αλυσίδα στο παραπάνω σχήμα είναι η

αλυσίδα που έχει κατεύθυνση 5'→3' από δεξιά προς τα αριστερά.

Γνωρίζουμε ότι τόσο η κωδική αλυσίδα του DNA όσο και το mRNA, είναι

συμπληρωματικά προς τη μεταγραφόμενη αλυσίδα του DNA. Έτσι, η μόνη τους

διαφορά είναι ότι όπου στην κωδική αλυσίδα υπάρχει Τ στο mRNA υπάρχει U.

Εφόσον το κωδικόνιο έναρξης του mRNA είναι το AUG με κατεύθυνση 5’AUG

3’, το αντίστοιχο κωδικόνιο στην κωδική αλυσίδα του DNA θα είναι το ATG και

θα έχει κατεύθυνση 5’ ATG 3’. Επίσης, εφόσον τα κωδικόνια λήξης του mRNA

είναι τα 5’ UAG 3’ ή 5’ UGA 3’ ή 5’ UAA 3’, τα αντίστοιχα κωδικόνια στην

κωδική αλυσίδα του DNA θα είναι τα 5’ ΤAG 3’ ή 5’ ΤGA 3’ ή 5’ ΤAA 3’. Τέλος, οι

βάσεις ανάμεσα στο κωδικόνιο έναρξης και το κωδικόνιο λήξης θα πρέπει να

διαβάζονται ανά τριάδες (κώδικας τριπλέτας), συνεχόμενα χωρίς να

5΄