Βιολογία Θετικών Σπουδών Γ' Λυκείου

243

Βιολογία Θετικών Σπουδών – Εκδόσεις ΜΠΑΧΑΡΑΚΗ

υλικά παρασκευάζονται με ανάμιξη του υγρού θρεπτικού υλικού με έναν

πολυσακχαρίτη που προέρχεται από φύκη, το άγαρ.

Στο γονιδίωμα των προκαρυωτικών οργανισμών τα γονίδια των ενζύμων που

παίρνουν μέρος σε μια μεταβολική οδό, όπως η διάσπαση της λακτόζης ή η

βιοσύνθεση διάφορων αμινοξέων, οργανώνονται σε οπερόνια, δηλαδή σε

ομάδες που υπόκεινται σε κοινό έλεγχο της έκφρασής τους.

Στο οπερόνιο της λακτόζης περιλαμβάνονται εκτός από τα δομικά γονίδια, που

κωδικοποιούν τα ένζυμα που διασπούν τη λακτόζη σε γλυκόζη και γαλακτόζη

και αλληλουχίες DNA που ρυθμίζουν τη μεταγραφή τους. Οι αλληλουχίες

αυτές που βρίσκονται μπροστά από τα δομικά γονίδια είναι κατά σειρά ένα

ρυθμιστικό γονίδιο, ο υποκινητής

και ο

χειριστής.

Το οπερόνιο της λακτόζης δε μεταγράφεται ούτε μεταφράζεται, όταν

απουσιάζει από το θρεπτικό υλικό η λακτόζη. Τότε λέμε ότι τα γονίδια που το

αποτελούν βρίσκονται υπό καταστολή. Πώς επιτυγχάνεται η καταστολή; Δύο

είναι τα ρυθμιστικά μόρια: μια αλληλουχία DNA, που ονομάζεται χειριστής και

βρίσκεται μεταξύ του υποκινητή και του πρώτου γονιδίου, και μια ρυθμιστική

πρωτεΐνη-καταστολέας. Όταν απουσιάζει η λακτόζη ο καταστολέας

προσδένεται ισχυρά στο χειριστή και εμποδίζει την RNA πολυμεράση να

αρχίσει τη μεταγραφή των γονιδίων του οπερονίου. Ο καταστολέας

κωδικοποιείται από ένα ρυθμιστικό γονίδιο, που βρίσκεται μπροστά από τον

υποκινητή. Το ρυθμιστικό γονίδιο μεταγράφεται συνεχώς και παράγει λίγα

μόρια του καταστολέα. Τα μόρια αυτά προσδένονται συνεχώς στο χειριστή.

Το πρόβατο Dolly δημιουργήθηκε, όταν ο πυρήνας ενός κυττάρου του μαστικού

αδένα ενός εξάχρονου πρόβατου τοποθετήθηκε στο ωάριο ενός άλλου

πρόβατου. Από το ωάριο είχε προηγουμένως αφαιρεθεί ο πυρήνας. Το

κύτταρο διεγείρεται με ηλεκτρική διέγερση. Το έμβρυο το οποίο

δημιουργήθηκε ύστερα από 3-4 διαιρέσεις εμφυτεύτηκε στη μήτρα θετής

μητέρας-προβατίνας, η οποία γέννησε τη Dolly.

Α.

Άνδρας που πάσχει από φαινυλκετονουρία και συνθέτει φυσιολογική

ποσότητα μελανίνης, αποκτά απογόνους με γυναίκα που πάσχει από

αλφισμό, αλλά μπορεί να μετατρέπει τη φαινυλαλανίνη σε τυροσίνη.

Να βρείτε τους πιθανούς γονότυπους και φαινότυπους των παιδιών.

ΘΕΜΑ 3

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009